ทฤษฎีลิง

 

ผมเคยได้ยินเรื่องทฤษฎีลิงครั้งแรกจากหนังสือเล่มใดเล่มหนึ่งของ นิ้ว กลม
ผมอ่านแล้วรู้สึกสะเทือนถึงก้นบึ้งของหัวใจ
คำถามทิ้งท้ายหลังจากอ่านหนังสือดังกล่าวจบคือ สิ่งที่เรากำลังทำอยู่ เป็นสิ่งที่ทำตามกันเฉยๆหรือเปล่า

   ด้วยเพราะชอบทฤษฎีลิงที่นิ้วกลมเขียนเล่าให้ฟังมาก ผมจึงค้นหาใน google เพิ่มเติม เจอทฤษฎีลิงเกี่ยวกับลิงที่น่าสนใจ อยู่ 3 เรื่องด้วยกันครับ

1.ทฤษฎีลิง 5 ตัว
Monkey Theory หรือ ทฤษฎีลิง โดยนำลิง 5 ตัวไปอยู่ในกรง ที่ตรงกลาง มีบันไดตั้งไว้ และมีกล้วยแขวนไว้ที่เพดาน เมื่อมีลิงตัวใดตัวหนึ่ง พยายามจะปีนบันได ไปกินกล้วย ผู้ควบคุมจะทำการลงโทษลิงทั้ง 5 ตัว ด้วยการฉีดน้ำไปที่ลิง ทำซ้ำๆ กันจนลิงทั้ง 5 ตัวเกิดพฤติกรรม " รุมกัด " ลิงตัวที่จะพยายามไปปีนกินกล้วย ก่อนจะโดนลงโทษฉีดน้ำ จากนั้นนำลิงตัวใหม่มาแทนลิงชุดเก่า 5 ตัว ทีละตัว เมื่อลิงตัวใหม่ ตัวใดตัวหนึ่ง พยายามจะปีนกินกล้วย ก็จะถูกลิง 5 ตัวเก่า รุมกัด จนเป็นนิสัย แม้ว่าจะไม่มีการลงโทษด้วยการฉีดน้ำ และเมื่อนำลิงเก่าออกไปทั้งหมดจนเหลือแต่ลิงตัวใหม่ทั้งหมด ก็ปรากฏว่า ยังพบพฤติกรรมลิงในกรงรุมกัด ลิงตัวใดตัวหนึ่งที่ปีนกินกล้วย ทั้งๆ ที่ลิงอยู่ในกรงปัจจุบัน ไม่มีลิงตัวใดที่เคยถูกทำโทษด้วยการฉีดน้ำ ดังนั้น สามารถสรุปได้ว่า “วัฒนธรรมองค์การที่เคยปฏิบัติต่อๆ กันมา ใช่ว่าจะถูกต้องหรือเหมาะสมกับภาวะปัจจุบันเสมอไป และบุคลากรในองค์กรสามารถที่จะช่วยกันเปลี่ยนแปลงระบบนี้ได้”


 2. ทฤษฎีลิง 3 ตัว ของขงจื้อ 
สาระสำคัญ ทฤษฎีลิง 3 ตัวนี้เป็นทฤษฎีของนักปราชญ์ชาวจีน โดยมีความเชื่อว่าการเป็นผู้บริหารที่ดีนั้น ต้องรู้จักควบคุมการฟัง ควบคุมการมอง และควบคุมการพูด ซึ่งเปรียบเทียบได้กับสัญลักษณ์ของลิงทั้ง 3 ตัวนี้มีลักษณะแตกต่างกัน ก็เปรียบเสมือนกับคนเราย่อมแตกต่างกัน ลิงตัวเดียวไม่สามารถปิดหู ปิดตา ปิดปากได้ในเวลาเดียวกัน เพราะมีมือเพียงสองมือเท่านั้น มนุษย์ก็เช่นกันไม่สามารถทำอะไรในเวลาเดียวกันได้ทุก อย่าง เพราะฉะนั้นผู้บริหารควรจะเลือกนำมาใช้ว่าสถานการณ์ใ ดควรใช้แบบใด

ทฤษฎีลิง 3 ตัว มีรายละเอียด ดังนี้

ลิง ตัวที่ 1 นั่งปิดหูหนึ่งหู ก็หมายความว่า คนเราควรจะรู้จักควบคุมว่าอะไรที่ควรฟังหรือไม่ควรฟั ง ต้องแยกแยะในสิ่งที่ฟังมา ต้องฟังหูไว้หู แล้วนำสิ่งที่ฟังมาวิเคราะห์ว่ามันเป็นอย่างไร โดยใช้หลักการและเหตุผลมาประกอบเข้าด้วยกัน อย่าเชื่อในสิ่งที่เราฟังทั้งหมด เพราะมันอาจจะไม่ใช่ความจริงทั้งหมดก็ได้

ลิง ตัวที่ 2 นั่งปิดตาหนึ่งตา ก็หมายความว่า รู้จักควบคุมการมองว่าอะไรควรมองหรือไม่ควรมอง อย่างเชื่อในสิ่งที่เรามองเห็นทั้งหมด เพราะบางครั้งสิ่งที่เรามองเห็นก็ไม่ใช่เรื่องจริงทั ้งหมด มองแล้วพิจารณาไตร่ตรอง อย่าตัดสินคนทันทีที่เห็น

ลิงตัวที่ 3 นั่งปิดปากครึ่งปาก ก็หมายความว่า รู้จักควบคุมการพูดว่าอะไรควรพูดหรือไม่ควรพูดอย่างไ ร การเป็นผู้บริหารหรือผู้ปฏิบัติงานก็ตาม ควรจะไตร่ตรองให้ดีก่อนที่จะพูดอะไรออกมา เพราะบางครั้งคำพูดของเราอาจจะไปกระทบกับบุคคลอื่นโด ยไม่รู้ตัว หรืออาจจะนำความเสียหายมาสู่องค์กรได้ เพราะฉะนั้นการที่เราจะทำอะไรก็ควรจะคิด และพิจารณาให้ดีก่อนที่จะพูดออกไป .... 

3. ทฤษฎีลิง 3 ตัว โดย หมอสมศักดิ์
ในทางธรรมะ   เรามีภาพปริศนาธรรมเป็นรูปลิง 3 ตัว   ตัวหนึ่งปิดปาก  ตัวหนึ่งปิดหู  อีกตัวหนึ่งปิดตา   เพื่อไม่ให้ความชั่วร้ายเข้าสู่ตัว ไม่ฟังสิ่งที่เป็นความชั่ว   ไม่มองสิ่งที่เป็นความชั่ว   และไม่พูดสิ่งที่ชั่วร้าย   ลิงปริศนาธรรมกลัวความชั่ว
         แต่ KM ตรงกันข้าม   เราเอาใจใส่ความดี  รักความดี  ความสำเร็จ   ดังนั้นจึงต้องเปิดใจ  เปิดหู  และเปิดปาก   เปิดใจรับความคิดหรือทฤษฎีที่แตกต่าง   เปิดหูรับฟังแบบลึก (deep listening)  และเปิดปากเล่าเรื่องราวของความสำเร็จ (storytelling) เพื่อ Share & Learn